Devedeset pet posto glasača iz inostranstva - pre svega iz dve zemlje, iz Rumunije i Srbije, glasalo je za Fides, procenjuje u izjavi za Radio Slobodna Evropa novinar mađarskog portala Nezavisna agencija Gabor Bodiš.
Sve govori da je dijaspora dala značajan doprinos izbornom trijumfu desničarske stranke Fides na nedeljnim parlamentarnim izborima u Mađarskoj, a u tome nisu zaostajali ni Mađari iz Vojvodine.
Podsetimo, Fides je u koaliciji sa Hrišćansko-demokratsko narodnom partijom (HNDP) osvojio je čak 133 od ukupno 199 poslaničkih mesta. Time je pedesetpetogodišnjem Viktoru Orbanu obezbeđen treći uzastopni, a ukupno četvrti mandat od 1998. godine (premijer je bio od 1998. do 2002. godine, a potom bez pauze od 2010. godine do danas).
Jačanje Orbanovih pozicija zagovarale su i vodeće političke opcije vojvođanskih Mađara. Aktivno su pozivale na izlazak na izbore građana Pokrajine koji imaju mađarsko državljanstvo, istovremeno ih direktno pozivajući da glasaju za Orbanovu partiju.
"Kampanja je bila dosta uspešna jer smo uspeli udvostručiti broj onih koji su se registrovali. Od ukupnog broja onih koji imaju dvojno državljanstvo to je, prema našim saznanjima, blizu 53.000 mađarskih državljana", kaže Ištvan Pastor, predsednik Saveza vojvođanskih Mađara (SVM), partije koja je u Vojvodini u koaliciji sa Srpskom naprednom strankom (SNS) predsednika države Aleksandra Vučića. Taj savez održao ga je na mestu predsednika Skupštine Vojvodine i nakon promene vlasti u Republici Srbiji 2012. godine.
SVM je najveća politička opcija vojvođanskih Mađara. Osim njih, i Demokratska stranka vojvođanskih Mađara (DSVM) - pozdravila je pobedu Viktora Orbana. To je učinio i Mađarski nacionalni savet (MNS).
U razgovoru za RSE Pastor podvlači da je krajem prošle i početkom ove godine, kako je rekao, SVM organizovao aktivnu kampanju informisanja građana o potrebi registrovanja za izbore jer sama činjenica posedovanja mađarskog državljanstva, bez registracije, nije dovoljna za učešće na glasanju.
"Tu smo imali vrlo konkretan stav, koji je bodrio one koji imaju pravo glasa i mogućnost da učestvuju na tim izborima da glasaju za Fides", otvoreno kaže Pastor.
Kampanju u korist Orbanove stranke Fides ovako obrazlaže:
"Mi smo strateški partneri već više od deset godina, i Fides i mi smo članovi narodnjačkog bloka stranaka u Evropskom parlamentu. Drugi razlog je naš direktan i vrlo jasan interes da postoji kontinuitet u gradnji srpsko-mađarskih odnosa jer smo životno zainteresovani za to da se ovaj nivo pozitivnog trenda u gradnji tih odnosa održi. U tom smislu smo mislili, i mislimo i danas, da je Fides jedan od garanta za razvoj takvih odnosa. Treće, naše iskustvo iz poslednjih osam godina, a naročito iz prethodne tri godine, u pogledu podrške države mađarskim manjinskim zajednicama van granica Mađarske, uključujući tu i našu zajednicu ovde u Vojvodini, odnosno, u Srbiji, svedoči da smo bili benefitari tog načina razmišljanja mađarske vlade, koja je vodila računa i o mađarskoj zajednici koja živi van granica Mađarske".
- Soroš: Ugnjetavanje u Mađarskoj gore nego pod SSSR
- Evropska uzbuna: Napad na demokratiju sa istoka Evrope
Iako nema precizne podatke, Pastor smatra da je učešće vojvođanskih Mađara na izborima bilo dosta masovno, procenjujući da je između 40.000 i 50.000 njegovih sunarodnika registrovanih za izbore na njih i izašlo. Iznosi i procenu koliko je Mađara van granica Mađarske glasalo za Fides:
"Mislim da je lavovski deo njih - čak bi se usudio da kažem i 90 posto - glasao za Fides."
Mađarski pokret, koji je nastao pre tri godine otcepivši se od SVM, izdvaja se kao politička opcija u Vojvodini koja nije pozivala da se glasa za koaliciju Fidesa i demohrišćana, zauzevši tako neutralan stav prema mađarskim izborima, kaže za RSE Jene Maglai, predsednik tog pokreta.
"Mi smo dali saopštenje gde smo pozvali naše sugrađane mađarske nacionalnosti da se koriste svojim pravom glasa i da izađu na izbore, s tim da svako treba sam da odluči za koga će da glasa. Nismo želeli nikome da namećemo svoj stav. S druge strane, naveli smo razloga pro i contra - šta treba da uzmu u obzir naši sugrađani kada budu glasali za neku od političkih opcija na parlamentarnim izborima u Mađarskoj", kaže Maglai.
On dodaje da su aktivisti Mađarskog pokreta skrenuli pažnju sugrađanima da ne dozvole da nepoznata lica ispunjavaju njihove glasačke listiće i odnesu ih na odgovarajuća mesta, kako ne bi došlo do ozbiljnih zloupotreba volje birača. Navodi i da su neki aktivisti odlazili kod glasača i sugerisali im da im oni ispune glasačke listiće jer samo oni znaju pravilno da ih ispune:
"To su bili aktivisti SVM, to nije nikakva tajna, oni su to i javno govorili. Imali su spisak registrovanih birača kod kojih su odlazili da im pomognu, tako da kažem, u ispunjavanju glasačkih listića. Mi smatramo da ta pomoć nije bila potrebna i da je to jedna od mogućnosti da se napravi neka zloupotreba izborne volje bilo kog glasača", kaže Maglai.
Masovnu podršku SVM Orbanovom Fidesu novinar Gabor Bodiš lakonski objašnjava:
"Savez vojvođanskih Mađara je u tesnoj 'koaliciji' sa dve stranke iz dve zemlje: jedna stranka je Fides, a druga je Srpska napredna stranka. Sam predsednik SVM je u ugodnoj poziciji - između dve vladajuće stranke on igra neku medijatorsku ulogu i delimično je i njegov uspeh da odnosi Mađarske i Srbije nikad tako dobri nisu bili. Barem po shvatanju i izjavama aktera tih dobrih odnosa - premijera Mađarske Viktora Orbana i predsednika Srbije Aleksandra Vučića."
Osnažene veze između Vučićevog SNS i Orbanovog Fidesa Bodiš objašnjava zajedničkim interesom - i političkim i ekonomskim:
"Politički, to su slične stranke - stranke desnice. Možda se razlikuju u vezi sa pitanjem migranata jer tu je Orban krajnji desničar, rasista, dok u Srbiji takav stav prema migrantima ne postoji. U svim ostalim pitanjima ja mislim da se odlično slažu gospodin Orban i gospodin Vučić", ocenjuje Bodiš.
Svakako treba uzeti u obzir i mnoge zajedničke finansijske projekte Mađarske i Srbije, ali i finansijsku pomoć koju Mađarska šalje vojvođanskim Mađarima preko fondacije Prosperitati osnovane pre tri godine u Vojvodini, koju, kako Bodiš kaže, potpuno kontroliše Savez vojvođanskih Mađara.
Iz Mađarske je za podršku ekonomskom osnaživanju sunarodnika u Vojvodini koji imaju i mađarsko državljanstvo, za tri godine koliko traje program, obezbeđena finansijska injekcija vredna 50 milijardi forinti ili oko 160 miliona evra. Vojvođanske firme, preduzetnici i poljoprivrednici su za nepune dve godine, od kraja januara 2016. do sada, od Vlade Mađarske dobili bezmalo 34 miliona evra vrednu pomoć za privredne aktivnosti i za kupovinu zemljišta, kuća sa okućnicama, poljoprivredne mehanizacije, sistema za navodnjavanje, kapital za otpočinjanje biznisa.
Interes Srbije od ovih mađarskih donacija je, ako ništa drugo, bar naplata poreza na dodatnu vrednost.
Dve stranke se, međutim, pomažu ne samo ekonomski nego i politički, podseća Bodiš:
"U vreme predizborne kampanje na mitingu Srpske napredne stranke u Pančevu 2016. godine bio je Peter Sijarto, mađarski šef diplomatije, i podržao Vučića, izgovorivši čak i nekoliko reči na srpskom. A sada, kad je Orbanu trebalo u kampanji, Aleksandar Vučić je otišao u Suboticu i zajedno sa njim otvorio obnovljenu sinagogu", kaže Bodiš.
Čime se, osim razumljivom činjenicom da manjine najčešće podržavaju vladajuću opciju u matici, još može objasniti tako masovna podrška vojvođanskih Mađara Fidesu, odnosno, Orbanu?
"Svakako je to dvojno državljanstvo, odnosno, olakšana procedura dobijanja mađarskog državljanstva, čime je nekoliko desetina hiljada, ako ne i stotinu hiljada ljudi u Srbiji, i to ne samo Mađara, dobilo je mađarsko državljanstvo. Pošto je Mađarska članica Evropske unije, time je mnogima otvoren put prema Zapadu, gde je sa mađarskim papirima mnogo lakše dobiti posao nego sa srpskim", navodi Gabor Bodiš jedan od razloga podrške Orbanu kao izraz zahvalnosti.
Dodatni razlog podrške Orbanu, kaže Bodiš, jeste to što vojvođanski Mađari ne žive u Mađarskoj i ne razumeju prave probleme mađarskih državljana, već Viktora Orbana doživljavaju, zahvaljujući i njegovoj propagandi, "kao zaštitnika mađarske nacije, dakle, svakog Mađara, pa tako i njih, vojvođanskih Mađara". Sve to, dodaje, ne daje nikakvu šansu mađarskim opozicionim partijama da budu prihvaćene u sredinama izvan Mađarske.
Novi-stari premijer Viktor Orban je Fides, u osamdesetim godinama liberalnu, pretvorio u desničarsku populističku partiju, a poslednju predizbornu kampanju vodio je na ksenofobičnoj retorici. Građane je zastrašivo migrantima i islamizacijom, zbog čega su mu pobedu čestitali najpoznatiji evropski lideri ekstremne desnice, poput Holanđanina Gerta Vildersa, Beatriks fon Storh iz Alternative za Nemačku i Marin Le Pen, predvodnice francuskog Nacionalnog fronta.
Facebook Forum