BiH je tipičan primjer ‘zarobljene države’ u kojoj su u postratnom period političke elite prisvojile ekonomske resurse za vlastite potrebe, stoji u istraživanju koje su zajedno radili SECONS grupa za razvojnu inicijativu iz Beograda i Transparensy iz Sarajeva.
Izvršna direktorica Transparensy international BiH Lejla Ibranović navodi neke od primjera korištenja ekonomskih resursa u BiH:
"U proteklih 10 godina, usljed smanjenog uticaja stranih aktera u političkom upravljanju državom, političke elite iskoristile su taj vakum i ostvarile potpunu kontrolu nad institucijama resursima ove zemlje na način da služe njihovim potrebama. Glavni mehanizmi koji političke elite koriste za zarobljavanje resursa su, između ostalog, transferi novca iz budžetskih sredstava za subvencioniranje firmi svojih stranačkih kolega ili bliskih rođaka, zatim namještanje tendera u oblasti javnih nabavki, privatizacija javnih dobara, ali isto tako i partijska borba za pozicije u javnim preduzećima zbog ekonomske koristi za stranku."
Ni Srbija ni Kosovo nisu u mnogo boljoj situaciji. Političke i rodbinske veze bile su glavni uslov za dobijanje ‘velikih poslova’ više od decenije ocjenjuje profesor Slobodan Cvejić, direktor istraživanja SeConS-a.
''Na vrhu piramide se nalaze ljudi iz političkih stranaka i direktori ili nosioci funkcija u važnim javnim preduzećima, ne samo na nacionalnom, nego i na lokalnom nivou, gde lokalni patroni imaju svoje mreže koje mogu da pokreću i angažuju u ovom smislu", kaže Cvejić.
"Kroz takav politički klijentelizam", komentariše Cvejić, "zapravo se javni resursi u velikoj meri zloupotrebljavaju od strane političkih i ekonomskih elita ili pripadnika određenih krugova ili centara moći u okviru tih elita".
"Evo ovo istraživanje u Srbiji je, recimo, pokazalo da to ima ogromne razmere i da se zapravo kroz strukturu političkih stranaka socijalizuju akteri koji će učestvovati u jednom takvom sistemu i vrlo predano izvršavati svoje uloge koje za kranji ishod imaju to da oni koji su na vrhu te piramide imaju najveću korist od funkcionisanja tog sistema'', navodi profesor Cvejić.
No, kako se suprotstaviti ovakvoj višedecenijskoj praksi, kada je sistem koji je razvijen postao začarani krug? Ibranović navodi da ni sudstvo koje bi trebalo prekinuti pomenuti lanac nije imuno na politički uticaj.
''Imaju potpunu kontrolu nad pravosuđem i agencijama za provođenje zakona, čime političke elite osiguravaju zaštitu od procesuiranja tih koruptivnih djela", pojašnjava Ibranović.
Profesor Cvejić smatra da bi se trebale uključiti nezavisne institucije poput ombudsmena, državnih revizora, no kako i na izbor nezavisnih tijela politika ima svoj uticaj, svoju ulogu treba odigrati i civilno društvo.
''Ne mislim samo na organizacije koje imaju primarno političke ciljeve nego i one koje imaju građanske ciljeve, socijalne ciljeve, jer na taj način zapravo može da se konstituiše alternativa ovom neformalnom sistemu moći koji zapravo uvlači u sebe i medije i neke bezbednosne strukture, protok informacija i slično. Jedino na taj način možete da očuvate jedno zdravo jezgro u društvu'', ocjenjuje Cvejić.
Facebook Forum