Delegacija mađarske vlade, predvođena premijerom Viktorom Orbanom, boravi u utorak u poseti Srbiji. Orbanovo političko iskustvo jeste nešto sa čim je često poređen politički put premijera Srbije Aleksandra Vučića, te neretko predviđano da bi Srbija, poput Mađarske, nakon dolaska naprenjaka na vlast mogla krenuti putem sve jačeg nacionalizma. O tome smo razgovarali sa piscem, poznavaocem mađarskih prilika, Ivanom Ivanjijem koji smatra da nije srećno poređenje prilika u Mađarskoj i Srbiji.
Ivanji: Mađarska je iz određenih razloga brzo ušla u Evropsku uniju, ali onda se razvijala na jedan način koji ne odgovara sasvim principima EU u pogledu podrške veoma nacionalistički izraženim snagama i sa veoma malo unutrašnjih sloboda, ne samo medija nego i banaka. Sa takvim početnim koracima Mađarska ne bi mogla da uđe u EU. Ako bi Srbija činila takve stvari, ne bi mogla da uđe u EU, znači to poređenje nije sasvim srećno. S druge strane, Mađarska je susedna zemlja, tamo živi određen broj Srba, u Srbiji živi određeni broj Mađara. Voleli se ili ne, upućeni smo na saradnju, ako ne na prijateljstvo.
RSE: Za ime Viktora Orbana vezuje se eksplozija nacionalizma koja se događa u Mađarskoj i na čijim krilima je on zapravo došao na vlast. Da li se u tome može tražiti sličnost između onoga što danas imamo u Srbiji i u kojoj meri možemo govoriti o sličnostima, s obzirom na to da se aktuelna vlast oličena u naprednjacima, i te kako potrudila da se distancira od svog teškog nacionalističkog nasleđa?
Ivanji: Današnja vlast, predvođena Aleksandrom Vučićem, distancirala se od prošlosti u kojoj su i personalno i kao njihova bivša partija učestvovali, dok se Viktor Orban sve jače – i simboličkim i političkim potezima – identificira sa nacionalizmom. S tim da on ima jednu još više nacionalističku partiju – Jobik koja ga gura ka centru. Ali, mađarska unutrašnja politika nije naš problem. Naš je problem – ako je to problem – veliki broj državljana Srbije koji su tražili i dobili mađarsko državljanstvo, a ne znam da se to događa u obrnutom smeru.
RSE: Mislite li da je to jedno od pitanja koje će naći na stolu?
Ivanji: Ja ne znam da li će oni o tome razgovarati, osim možda u pozitivnom smislu: da Srbija daje punu slobodu svojim građanima da se izjasne kako žele. A, ti građani vide korist u tome da mogu da se školuju besplatno ili da putuju lakše kao državljani jedne članice EU. Ako bi Srbija dala takve pogodnosti Srbima koji žive bilo gde, onda bi imala probleme. Već imamo probleme sa Srbima na Kosovu kojima dajemo državljanstvo Srbije pa nas zbog toga gledaju popreko.