Sud u Beogradu započeo je raspravu o rehabilitaciji Dragoljuba Draže Mihailovića, vođe četničkog pokreta za vreme Drugog svetskog rata što izaziva oprečne reakcije u javnosti već duže vreme. Argumentu da se Mihailoviću ne može osporavati antifašizam zato što je bio antikomunista, protivnici njegove rehabilitacije odgovaraju da se general Mihailović ne može posmatrati kao oponent Komunističkoj pariji i Josipu Brozu, već da su ključni njegova kolaboracija sa okupatorima i žrtve četničkog pokreta.
Zahtev za rehabilitaciju generala Mihailovića, komandanta Jugoslovenske vojske u otadžbini, podneo je njegov unuk Vojislav Mihailović decembra 2006 na 70 strana. U zahtevu se navodi da Mihailoviću, koji je zbog zločina i kolaboracije sa okupatorima osuđen na smrt i streljan 1946, kao državni neprijatelj "broj jedan", u sudskom postupku nisu bila omogućena osnovna ljudska prava - pravo na odbranu i pravično suđenje.
Istovremeno, predstavnici SUBNOR-a, NOB-a i Saveza antifaštista tražili su da zahtev bude odbijen tvrdeći da je Draža izvršio brojne zločine i sarađivao sa okupatorom.
Danas Vojislav Mihailović ne želi da govori za medije a Vuk Drašković, lider Srpskog pokreta obnove, stranke koja se već 20 godina bori za rehabilitaciju vođe četničkog pokreta, kaže za naš program da se Mihailoviću ne može osporavati njegov antifašizam zbog toga što je bio i antikomunista.
“Srpski narod dobija rehabilitacijom generala Mihailovića i Jugoslovenske vojske u otadžbini još jedan antifašistički pokret i sa njega se skida ljaga, koja koja mu je nametnuta bez ikakvih istorijskih osnova i činjenica, da je srpski narod u generalu Mihailoviću imao svog Antu Pavelića i da je Jugoslovenska vojska u otadžbini predstavljala srpske ustaše i genocidni pokret koji je sarađivao sa okuptorom”, tvrdi Drašković.
U sudski proces žele da se uključe i nekadašnji učesnici NOB-a, poput Rista Vukovića. Njegov advokat Bajo Smiljanić kaže da je Vuković neoposredni učesnik NOR-a i neposredni svedok zbivanja u Čajničkom i Pljevaljskom okrugu “gde je 1941. izvršen masakr po ličnoj naredbi Mihailovića”.
Dragoljub Draža Mihailović je ličnost oko koje se poslednjih dvadeset godina vode burne polemike i koja izaziva oprečne reakcije. I pored toga što se srpsko društvo još nije odredilo ni prema novijoj istoriji i ratovima iz 90-ih, uloga četničkog komandanta i njegove vojske u Drugom svetskom ratu je itekako tema.
Kolaboracija
Formirana je i Komisija za utvrđivanje istine o njegovoj smrti. Skupština Srbije 2004. je bez ozbiljne javne rasprave izglasala zakon kojim je četnički pokret proglašen antifašističkim bez izuzimanja bar onih četničkih formacija koje su sarađivale sa Nemcima ili bile legalizovane u kvislinškim odredima Milana Nedića.
Tezi zagovornika rehabilitacije Draže Mihailovića da on nije osuđen zbog ratnih zločina već zbog borbe protiv partizana pojedini istoričari poput Branke Prpe suprostavljaju argument da se o njemu ne može govoriti kao o političkom oponentu Komunističkoj partiji Josipa Broza već da je on bio ratni komandant u Drugom svetskom ratu.
“Tako da je cela stvar koja je izmetnuta iz te ravni na političko polje pogrešna. Ključno pitanje kod Draže Mihailovića jeste kolaboracija sa okupatorima u toku Drugog svetskog rata, i viktimološko pitanje, ogroman broj nevinih ljudi koji su ubijeni. To su stvari koje su Dražu Mihailovića izbacile iz istorije kao onu drugu stranu u Drugom svetskom ratu”, kažeBranka Prpa.
Za Vuka Draškovića, pak, ima mnogo činjenica koje govore da je Jugoslovenska vojska u otadžbini bila antifašistički pokret otpora. Između ostalog to da je bio vojni ministar atnifašističke vlade Kraljevine Jugoslavije čije je sedište bilo u Londonu a ne u Berlinu, te da su ga odlikovali američki predsednik Hari Truman i tadašnji saveznički komandant Šarl de Gol. Drašković kaže da se Mihailoviću presudom komunističkog pobednika svalilo na teret da je to bio pokret koji je pravio zločine nad muslimanskim i hrvatskim narodom:
“Iako je bilo tih zločina, kao što ih je bilo recimo u Foči, moramo i na ovom suđenju pokazati narodu da su sudovi po naređenju generala Mihailovića osudili na smrt nekoliko izvršilaca zločina nad civilima u Foči”, kaže Drašković.
Grupa četnika pozira sa njemačkim vojnicima u selu u Srbiji, 1941-1945Oko generala Mihailovića nije samo podeljeno javno mnenje, već se oko toga sukobljava i istoriografija. Za razliku od Branke Prpe istoričar Bojan Dimitrijević, autor monografije Srpska vojska, misli da prepozicioniranje Draže Mihailovića ne bi bilo menjanje istorije.
“Pobednici u građanskom ratu u Srbiji i Jugoslaviju su u startu već izvršili redefiniciju istorije, postavili je na nove ideološke osnove, tako da mi se čini da se na ovaj način zadovoljava određena istorijska pravda i ispravlja nepravda prema Mihailoviću kao komandantu Jugoslovenske vojske u otadžbini koja je bila priznati antifašistički činilac u ovom delu Jugoistočne Evrope”, tvrdi Dimitrijević.
Međutim, Brnka Prpa upozorava da same činjenice iz Drugog svetskog rata predstavljaju problem za zagovornike Mihailovićeve rehabilitiacije.
“Ko je izbacio Dražu Mihailovića, pa saveznici. I ko je legitmisao Josipa Broza, Vrhovni štab i Narodno oslobodilački pokret, pa isti ti saveznici. Pri tome se isto tako zaboravlja da je Draža Mihailović od izbegličke vlade u Londonu i samog kralja dobio upustvo da četničke jedinice pridruži Narodno oslobodilačkj vojsci Jugoslavije što on nije uradio, i nastavio je borbu i onda kada je rat okončan. I da celu stvar stavimo sa strane, ostaje nam jedna stvar koja je mnogo bitnija, to je viktimološko pitanje, pitanje žrtava Draže Mihailovića, četničke žrtve. O njima niko ne govori”, podseća Branka Prpa.
Sud je propratnu dokumentaciju za odluku o tom sluccaju nabavio od Istorijskog arhiva u Beogradu, kao i Vojnog arhiva. Sudskom veću svakodnevno stiže veliki broj podnesaka i knjiga različitih autora, a takođe je u dokazni materijal uvršten i prevod dokumenata sa suđenja Mihailoviću koji je dostavio britanski Forin ofis, odnosno Nacionalni arhiv Velike Britanije.
Rehabilitacija Mihailovića potaknut će revizionizam
Hrvatski povjesničari razilaze se u ocjeni sudske rehabilitacije Draže Mihailovića, kao i u ocjeni mogućeg utjecaja tog postupka na odnose dviju država – od toga da neće biti nekog presudnog utjecaja, pa do upozorenja da će sudska rehabilitacija Draže Mihailovića u srpskoj javnosti potaknuti revizionizam i drugačiji odnos ne samo prema Drugom svjetskom ratu, nego i prema novijim događajima.
Povjesničar mlađe generacije i urednik Časopisa za suvremenu povijest Nikica Barić kaže kako ne smatra da pokretanje sudske rehabilitacije Draže Mihailovića može bitnije utjecati na hrvatsko- srpske odnose.
Više o reagovanjima u Hrvatskoj možete pročitati u tekstu novinara RSE Enisa Zebića OVDE
Zahtev za rehabilitaciju generala Mihailovića, komandanta Jugoslovenske vojske u otadžbini, podneo je njegov unuk Vojislav Mihailović decembra 2006 na 70 strana. U zahtevu se navodi da Mihailoviću, koji je zbog zločina i kolaboracije sa okupatorima osuđen na smrt i streljan 1946, kao državni neprijatelj "broj jedan", u sudskom postupku nisu bila omogućena osnovna ljudska prava - pravo na odbranu i pravično suđenje.
Istovremeno, predstavnici SUBNOR-a, NOB-a i Saveza antifaštista tražili su da zahtev bude odbijen tvrdeći da je Draža izvršio brojne zločine i sarađivao sa okupatorom.
Danas Vojislav Mihailović ne želi da govori za medije a Vuk Drašković, lider Srpskog pokreta obnove, stranke koja se već 20 godina bori za rehabilitaciju vođe četničkog pokreta, kaže za naš program da se Mihailoviću ne može osporavati njegov antifašizam zbog toga što je bio i antikomunista.
“Srpski narod dobija rehabilitacijom generala Mihailovića i Jugoslovenske vojske u otadžbini još jedan antifašistički pokret i sa njega se skida ljaga, koja koja mu je nametnuta bez ikakvih istorijskih osnova i činjenica, da je srpski narod u generalu Mihailoviću imao svog Antu Pavelića i da je Jugoslovenska vojska u otadžbini predstavljala srpske ustaše i genocidni pokret koji je sarađivao sa okuptorom”, tvrdi Drašković.
U sudski proces žele da se uključe i nekadašnji učesnici NOB-a, poput Rista Vukovića. Njegov advokat Bajo Smiljanić kaže da je Vuković neoposredni učesnik NOR-a i neposredni svedok zbivanja u Čajničkom i Pljevaljskom okrugu “gde je 1941. izvršen masakr po ličnoj naredbi Mihailovića”.
Dragoljub Draža Mihailović je ličnost oko koje se poslednjih dvadeset godina vode burne polemike i koja izaziva oprečne reakcije. I pored toga što se srpsko društvo još nije odredilo ni prema novijoj istoriji i ratovima iz 90-ih, uloga četničkog komandanta i njegove vojske u Drugom svetskom ratu je itekako tema.
Kolaboracija
Formirana je i Komisija za utvrđivanje istine o njegovoj smrti. Skupština Srbije 2004. je bez ozbiljne javne rasprave izglasala zakon kojim je četnički pokret proglašen antifašističkim bez izuzimanja bar onih četničkih formacija koje su sarađivale sa Nemcima ili bile legalizovane u kvislinškim odredima Milana Nedića.
Tezi zagovornika rehabilitacije Draže Mihailovića da on nije osuđen zbog ratnih zločina već zbog borbe protiv partizana pojedini istoričari poput Branke Prpe suprostavljaju argument da se o njemu ne može govoriti kao o političkom oponentu Komunističkoj partiji Josipa Broza već da je on bio ratni komandant u Drugom svetskom ratu.
“Tako da je cela stvar koja je izmetnuta iz te ravni na političko polje pogrešna. Ključno pitanje kod Draže Mihailovića jeste kolaboracija sa okupatorima u toku Drugog svetskog rata, i viktimološko pitanje, ogroman broj nevinih ljudi koji su ubijeni. To su stvari koje su Dražu Mihailovića izbacile iz istorije kao onu drugu stranu u Drugom svetskom ratu”, kažeBranka Prpa.
Za Vuka Draškovića, pak, ima mnogo činjenica koje govore da je Jugoslovenska vojska u otadžbini bila antifašistički pokret otpora. Između ostalog to da je bio vojni ministar atnifašističke vlade Kraljevine Jugoslavije čije je sedište bilo u Londonu a ne u Berlinu, te da su ga odlikovali američki predsednik Hari Truman i tadašnji saveznički komandant Šarl de Gol. Drašković kaže da se Mihailoviću presudom komunističkog pobednika svalilo na teret da je to bio pokret koji je pravio zločine nad muslimanskim i hrvatskim narodom:
“Iako je bilo tih zločina, kao što ih je bilo recimo u Foči, moramo i na ovom suđenju pokazati narodu da su sudovi po naređenju generala Mihailovića osudili na smrt nekoliko izvršilaca zločina nad civilima u Foči”, kaže Drašković.
“Pobednici u građanskom ratu u Srbiji i Jugoslaviju su u startu već izvršili redefiniciju istorije, postavili je na nove ideološke osnove, tako da mi se čini da se na ovaj način zadovoljava određena istorijska pravda i ispravlja nepravda prema Mihailoviću kao komandantu Jugoslovenske vojske u otadžbini koja je bila priznati antifašistički činilac u ovom delu Jugoistočne Evrope”, tvrdi Dimitrijević.
Međutim, Brnka Prpa upozorava da same činjenice iz Drugog svetskog rata predstavljaju problem za zagovornike Mihailovićeve rehabilitiacije.
“Ko je izbacio Dražu Mihailovića, pa saveznici. I ko je legitmisao Josipa Broza, Vrhovni štab i Narodno oslobodilački pokret, pa isti ti saveznici. Pri tome se isto tako zaboravlja da je Draža Mihailović od izbegličke vlade u Londonu i samog kralja dobio upustvo da četničke jedinice pridruži Narodno oslobodilačkj vojsci Jugoslavije što on nije uradio, i nastavio je borbu i onda kada je rat okončan. I da celu stvar stavimo sa strane, ostaje nam jedna stvar koja je mnogo bitnija, to je viktimološko pitanje, pitanje žrtava Draže Mihailovića, četničke žrtve. O njima niko ne govori”, podseća Branka Prpa.
Sud je propratnu dokumentaciju za odluku o tom sluccaju nabavio od Istorijskog arhiva u Beogradu, kao i Vojnog arhiva. Sudskom veću svakodnevno stiže veliki broj podnesaka i knjiga različitih autora, a takođe je u dokazni materijal uvršten i prevod dokumenata sa suđenja Mihailoviću koji je dostavio britanski Forin ofis, odnosno Nacionalni arhiv Velike Britanije.
Rehabilitacija Mihailovića potaknut će revizionizam
Analitičari u HrvatskojRehabilitacija Mihailovića potaknut će revizionizam
Hrvatski povjesničari razilaze se u ocjeni sudske rehabilitacije Draže Mihailovića, kao i u ocjeni mogućeg utjecaja tog postupka na odnose dviju država – od toga da neće biti nekog presudnog utjecaja, pa do upozorenja da će sudska rehabilitacija Draže Mihailovića u srpskoj javnosti potaknuti revizionizam i drugačiji odnos ne samo prema Drugom svjetskom ratu, nego i prema novijim događajima.
Povjesničar mlađe generacije i urednik Časopisa za suvremenu povijest Nikica Barić kaže kako ne smatra da pokretanje sudske rehabilitacije Draže Mihailovića može bitnije utjecati na hrvatsko- srpske odnose.
Više o reagovanjima u Hrvatskoj možete pročitati u tekstu novinara RSE Enisa Zebića OVDE
