Zastupnik HDZ-a Hrvatske u Evropskom parlamentu Davor Ivo Štir (Stier) ocijenio je početkom sedmice, tokom učešća u raspravi o izvještaju o napretku Bosne i Hercegovine, kako treba jačati federalizam u Bosni i Hercegovini, čime bi se popravila pozicija Hrvata. Kako kaže u intervjuu za RSE, upravo je federalizam ključ za evropski put te zemlje. Istovremeno, Štir upozorava na opasnost centralističkih i separatističkih snaga u BiH, ali i negira kako u svojim istupima 'brani' stavove Dragana Čovića, predsjednika HDZ-a BiH prilikom razgovora o provedbi presude Evropskog suda za ljudska prava u slučaju 'Sejdić-Finci'.
Štir: Problem u Bosni i Hercegovini nisu Bošnjaci, Hrvati ili Srbi kao narod, nisu građani BiH, nego su dva koncepta – jedan je separatizam, a drugi je centralizam, koji komadaju Bosnu i Hercegovinu i blokiraju je na putu prema Evropskoj uniji. U krajnjoj liniji, i Vanjskopolitički odbor je dan kasnije, u utorak, usvojio tekst u kojem se i kaže da je federalizam taj put koji vodi Bosnu i Hercegovinu prema EU.
Štir: Postoji, naravno, entitet koji nosi ime Federacija, ali on ne funkcionira na taj način i zato sam govorio da se mora federirati ta federacija. To je jasno i vidljivo iz otpora koji se stvara kada se želi reći da bi u biranju, na primjer, dva člana Predsjedništva, logično bilo da se oni mogu izabrati tako da predstavljaju različite federalne partnere u tom entitetu. Federacija je jedan koncept koji u Evropi vodi ne prema razbijanju država nego prema boljem funkcioniranju složenih država - na primjer, Belgija je složena država - tako da složene države nisu osuđene na propast ukoliko mogu pronaći pametna rješenja, a federalizam je upravo to iskustvo i ta praksa koja je složenim državama u Evropi to omogućila.
Štir: Prvo je logično pitanje: ako se ona zove Federacija, koji su federalni partneri? Ko se federirao i zašto? Vi imate županije koje su, u biti, po Ustavu Federacije BiH te federalne jedinice. One se, naravno, mogu racionalizirati, ali se mora voditi računa o demografskim realnostima Bosne i Hercegovine, a s druge strane, time omogućiti i proces demokratizacije. Nikada dok nije riješeno nacionalno pitanje, a nažalost, dvoentitetska podjela Bosne i Hercegovine i niz različitih mehanizama iz Dejtona blokiraju jedno evropsko funkcioniranje Bosne i Hercegovine kao države.
Štir: Ne, to je trebao biti jedan prvi korak. Ja doista mislim da je Federacija BiH ona koja treba napraviti upravo taj prvi korak koji se onda mora nastaviti na području cijele Bosne i Hercegovine.
Štir: Razgovaramo u tim kategorijama kao da bi mi, Evropski parlament, trebali ići i davati potpore pojedinim političarima, pojedinim strankama. To nije uloga Evropskog parlamenta. Evropski parlament, u krajnjoj liniji će potaknuti i političke čimbenike, lidere u Bosni i Hercegovini da dođu do rješenja koja će omogućiti evropsku perspektivu Bosne i Hercegovine.
Štir: Jasno je da Bosna i Hercegovina mora kao zemlja sa svojim državnim institucijama pregovarati s Evropskom unijom, ali, s druge strane, to ne znači da ne bi i svi narodi mogli sebe ugraditi u tome. Jednostavno se mora prihvatiti realnost, realitet Bosne i Hercegovine. Ona, jednostavno, jeste složena država zbog toga što ima tri konstitutivna naroda, ali to ne znači da nije jedna država. Znači samo da je jedna država koja ima tri konstitutivna naroda, ali koji isto tako imaju jednu zajedničku budućnost u Evropi.
RSE: Gospodine Štir, u ponedeljak ste ocijenili kako Bosna i Hercegovina zbog srpskog separatizma i bošnjačkog unitarizma stagnira na evropskom dnu, upravo Vi se zauzevši pri tome za jačanje federalizma u BiH, čime bi se popravila i pozicija Hrvata. Na koji način?
Štir: Problem u Bosni i Hercegovini nisu Bošnjaci, Hrvati ili Srbi kao narod, nisu građani BiH, nego su dva koncepta – jedan je separatizam, a drugi je centralizam, koji komadaju Bosnu i Hercegovinu i blokiraju je na putu prema Evropskoj uniji. U krajnjoj liniji, i Vanjskopolitički odbor je dan kasnije, u utorak, usvojio tekst u kojem se i kaže da je federalizam taj put koji vodi Bosnu i Hercegovinu prema EU.
RSE: Mnogi, kad kažu 'federalizam', uglavnom misle na određenu vrstu podjele Bosne i Hercegovine. Čini mi se, dan ranije, za magazin New Europe napisali ste članak o Bosni i Hercegovini i evropskoj politici BiH, u kojem ističete da su centralističke snage u Federaciji BiH pretvorile bošnjačko-hrvatski entitet u bošnjački. Možete li malo pobliže objasniti ovu ocjenu?
Štir: Postoji, naravno, entitet koji nosi ime Federacija, ali on ne funkcionira na taj način i zato sam govorio da se mora federirati ta federacija. To je jasno i vidljivo iz otpora koji se stvara kada se želi reći da bi u biranju, na primjer, dva člana Predsjedništva, logično bilo da se oni mogu izabrati tako da predstavljaju različite federalne partnere u tom entitetu. Federacija je jedan koncept koji u Evropi vodi ne prema razbijanju država nego prema boljem funkcioniranju složenih država - na primjer, Belgija je složena država - tako da složene države nisu osuđene na propast ukoliko mogu pronaći pametna rješenja, a federalizam je upravo to iskustvo i ta praksa koja je složenim državama u Evropi to omogućila.
RSE: Ipak, ta iskustva o kojima Vi govorite, bila su zagovarana i uoči rata u Bosni i Hercegovini, odnosno tim nastojanjima da se naprave tri etnički 'čiste' teritorije. Na koji način Vi uopšte sad vidite federalizaciju Bosne i Hercegovine a da ona bude građanska?
Štir: Prvo je logično pitanje: ako se ona zove Federacija, koji su federalni partneri? Ko se federirao i zašto? Vi imate županije koje su, u biti, po Ustavu Federacije BiH te federalne jedinice. One se, naravno, mogu racionalizirati, ali se mora voditi računa o demografskim realnostima Bosne i Hercegovine, a s druge strane, time omogućiti i proces demokratizacije. Nikada dok nije riješeno nacionalno pitanje, a nažalost, dvoentitetska podjela Bosne i Hercegovine i niz različitih mehanizama iz Dejtona blokiraju jedno evropsko funkcioniranje Bosne i Hercegovine kao države.
RSE: Vi ovdje ne pominjete Republiku Srpsku, dakle, govorite isključivo o federalizaciji Federacije BiH?
Štir: Ne, to je trebao biti jedan prvi korak. Ja doista mislim da je Federacija BiH ona koja treba napraviti upravo taj prvi korak koji se onda mora nastaviti na području cijele Bosne i Hercegovine.
RSE: Da li, gospodine Štir, ovo znači da Vi, na neki način, štitite interese bratske, da tako kažem, stranke u Bosni i Hercegovini, odnosno njenog predsjednika, gospodina Dragana Čovića, kada je riječ o ustavnim promjenama, odnosno provedbi presude Evropskog suda za ljudska prava u predmetu 'Sejdić-Finci'?
Štir: Razgovaramo u tim kategorijama kao da bi mi, Evropski parlament, trebali ići i davati potpore pojedinim političarima, pojedinim strankama. To nije uloga Evropskog parlamenta. Evropski parlament, u krajnjoj liniji će potaknuti i političke čimbenike, lidere u Bosni i Hercegovini da dođu do rješenja koja će omogućiti evropsku perspektivu Bosne i Hercegovine.
RSE: U Evropskoj uniji, ali i generalno u međunarodnoj zajednici, preovladava mišljenje kako samo država Bosna i Hercegovina može pregovarati s Evropskom unijom i da zapravo treba jačati državne institucije a ne entitetske.
Štir: Jasno je da Bosna i Hercegovina mora kao zemlja sa svojim državnim institucijama pregovarati s Evropskom unijom, ali, s druge strane, to ne znači da ne bi i svi narodi mogli sebe ugraditi u tome. Jednostavno se mora prihvatiti realnost, realitet Bosne i Hercegovine. Ona, jednostavno, jeste složena država zbog toga što ima tri konstitutivna naroda, ali to ne znači da nije jedna država. Znači samo da je jedna država koja ima tri konstitutivna naroda, ali koji isto tako imaju jednu zajedničku budućnost u Evropi.
